بررسی کاربرد سطوح مختلف روی و زئولیت معدنی بر کاهش تجمع کادمیم در گل راعی

در بین عناصر سنگین، کادمیم به دلیل تحرک و زیست فراهمی زیاد در خاک و ایجاد سمیت در غلظت های کم، اهمیت ویژه ای دارد. جذب کادمیم توسط گیاهان، مسیر این فلز سمی را برای ورود به چرخه ی غذایی سایر موجودات و به خصوص انسان هموار می سازد. از طرف دیگر، به دلیل ظرفیت تبادل کاتیونی بالای کانی زئولیت و شباهت رفتار شیمیایی یون های روی(zn) و کادمیم، افزایش زئولیت و کود روی در محیط رشد گیاه، می تواند تعدیل کننده ی اثرات سمی کادمیم بر گیاه و سایر موجودات زنده باشد. گل راعی(hypericum perforatum l.)، دومین گیاه پرمصرف در درمان افسردگی، به عنوان یک گیاه بیش اندوز کادمیم شناخته شده است. با توجه به اهمیت موضوع، آزمایشی به صورت فاکتوریل سه عاملی بر پایه ی طرح بلوک کامل تصادفی با 27 تیمار و 3 تکرار، جمعاً در 81 گلدان به اجرا درآمد. تیمار ها شامل سه سطح سولفات کادمیم(0، 10، 20 میلی گرم در کیلوگرم خاک)، سه سطح سولفات روی(0، 25، 50 میلی گرم در کیلوگرم خاک) و سه سطح زئولیت معدنی(0، 5، 10 گرم در کیلوگرم خاک) بر خاک اعمال شدند. این طرح در باغ تحقیقاتی گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد اجرا گردید. نتایج به دست آمده نشان داد که افزایش سطح کادمیم منجر به کاهش معنی دار ارتفاع گیاه، طول ریشه، تعداد ساقه ی گل دهنده، تعداد گل، سطح برگ، میزان کلروفیل، کاروتنوئید، محتوای نسبی آب، نشت یونی، وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی شد و بالعکس صفات تعداد گرهک های سیاه در برگ، میزان ترکیبات فنولی، درصد هیپریسین و فعالیت آنتی اکسیدانی، میزان کادمیم موجود در ریشه و اندام هوایی را به طور معنی داری افزایش داد. تیمار ترکیبی روی(zn) و کادمیم تنها در صفات ارتفاع گیاه، طول ریشه و میزان کادمیم ریشه توانست به طور معنی داری اثرات کادمیم را کاهش دهد. هم چنین اثر متقابل کادمیم و زئولیت تنها برای صفات طول ریشه، تعداد گل، میزان کادمیم در ریشه و اندام هوایی و میزان روی در اندام هوایی معنی دار شد. نتایج حاصل از اثرات متقابل سه گانه نشان داد کاربرد زئولیت در سطوح پایین کادمیم و روی، به طور معنی داری طول ریشه را افزایش داد. اجزای اسانس گیاه نیز با افزایش غلظت کادمیم تحت تأثیر قرار گرفتند و این تغییرات در بالاترین سطح روی(zn50) تعدیل گردید. برهم کنش کادمیم و روی(zn) در مورد اجزای اسانس تحت تأثیر میزان زئولیت قرار گرفت.